
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 805 |
تعداد مقالات | 7,755 |
تعداد مشاهده مقاله | 35,537,388 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,906,337 |
نقد دیدگاههای تقلیلگرایانه در خوانش نظریۀ ادبی و شعر نیما یوشیج | ||
نقد و نظریه ادبی | ||
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 20، خرداد 1404، صفحه 177-199 اصل مقاله (1011.52 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2025.29863.2665 | ||
نویسندگان | ||
ابراهیم حسنکلو* 1؛ علی تسلیمی2؛ رضا چراغی3 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
3استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
چکیده | ||
علم مدرن فرزند «تقلیلگرایی» است. ریشة این اصطلاح به دوران رنسانس و تلاش انسان برای فهم جهان بهمثابه کل واحد ازطریق تجزیه و تحلیل اجزاءِ متکثر برمیگردد. بنابراین بهنظر میرسد تقلیلگرایی در جهت مثبت کار میکند. اما خواهیم دید این مفهوم در نقد ادبی چه مشکلاتی را به بار خواهد آورد. این پژوهش به نقد دیدگاههای تقلیلگرایانۀ منتقدان نظریۀ ادبی و شعر نیما یوشیج میپردازد. نیما بهعنوان اولین و مهمترین چهره در شعر معاصر ایران، نیازمند خوانش دقیق و عمیق است، اما شش منتقد بررسیشده در این نوشتار -سیروس شمیسا، سعید حمیدیان، تقی پورنامداریان، رضا براهنی، شاپور جورکش، و محمود فلکی- گاه در آراءِ خود با رویکردی تقلیلگرایانه، مفاهیم و مسئلههای نیما را به جزئیات سادهتر و آسانیابتر کاهش میدهند. بدین منظور، پس از معرفی انواع تقلیلگرایی، حوزههایی نظیر فرم، سوژه و ابژه، زبان، تفسیر، و سمبول در بازخوانی نیماپژوهان واکاوی خواهد شد. با بررسی هریک از این حوزهها نشان داده میشود که چگونه رویکردهای تقلیلگرایانه باعث از دست رفتن ارتباط اجزاء با کل میشود. نتیجه آنکه نقد ادبی باید به کلیت شعر نو نیز توجه کند و با رفتوبرگشتهای مدام از جزء به کل و بالعکس، از رویکردهای یکسویه و تقلیلگرایانه بپرهیزد. | ||
کلیدواژهها | ||
تقلیلگرایی؛ نظریۀ ادبی؛ نقدِ نقد ادبی؛ نیما یوشیج؛ شعر نو | ||
مراجع | ||
امنخانی، عیسی. (1398). «تقلیل نظریههای پسامدرن در پژوهشهای ادبی معاصر (نگاهی به کتاب داستان کوتاه در ایران: داستانهای پسامدرن با تأکید بر فصل شخصیتپردازی پسامدرن: نظریة فوکو)». پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، 19 (3)، 1-23.
آدورنو، تئودور. (1389). «مفهوم روشنگری». در دیالکتیک روشنگری: قطعات فلسفی، ترجمة مراد فرهادپور و امید مهرگان. تهران: گام نو. 29-94.
براهنی، رضا. (1373). رؤیای بیدار: مجموعة مقاله، تهران: قطره.
براهنی، رضا. (1380). طلا در مس، ج1و2. تهران: زریاب.
بهرامپور عمران، احمدرضا. (1397). در تمام طول شب: بررسی آراء نیما یوشیج، تهران: مروارید.
پورنامداریان، تقی. (1377). خانهام ابری است (شعر نیما از سنت تا تجدد)، تهران: سروش.
تسلیمی، علی. (1393). گزارههایی در ادبیات معاصر ایران(شعر): پیشامدرن، مدرن، پستمدرن، تهران: اختران.
تسلیمی، علی. (1398). نقد ادبی: نظریههای ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی، تهران: اختران.
جورکش، شاپور. (1383). بوطیقای شعر نو: نگاهی دیگر به نظریه و شعر نیما یوشیج، تهران: ققنوس.
چدویک، چارلز. (1375). سمبولیسم، ترجمة مهدی سحابی. تهران: مرکز.
حافظی، مرتضی؛ منشادی، مرتضی و جزایی، محدثه. (1399). «واکاوی چالشها و کاربردهای روش بینامتنیت؛ فرود از نردبان انتزاع؛ سقوط در ورطة تقلیلگرایی». فصلنامة علمی-پژوهشی روششناسی علوم انسانی، 26 (104)، 1-15.
حمیدیان، سعید. (1381). داستان دگردیسی: روند دگرگونیهای شعر نیما یوشیج، تهران: نیلوفر.
دومن، پل. (1373). «تمثیل و نماد». ترجمة میترا رکنی. ارغنون، 1(2)، 79-100.
ریتسولی، لینا. (1388). «شناخت و تقلیل: توسعة عملی تقلیل پدیدهشناختی در تفکر ادموند هوسرل». ترجمة آذر شکوهی. کتاب ماه فلسفه، (29)، 48-51.
ژیلسون، اتین. (1374). «خدا در فلسفة جدید و تفکر معاصر». ارغنون، (5و6)، 51-96.
سطوتیقلعه، علی. (1396). بیژن الهی: تولید جمعی شعر و کمال ژنریک، تهران: اختران.
شکی، علی و حیدری، احمدعلی. (1403). «امر نااینهمان در فلسفة آدورنو». حکمت و فلسفه، 20 (79)، 199 -223.
شمیسا، سیروس. (1383). راهنمای ادبیات معاصر، تهران: میترا.
شهریاری، ابوالقاسم و تقوی، محمدعلی. (1396). «بررسی دشوارة تقلیلگرایی مفهومی در روششناسی علوم سیاسی؛ نمونهپژوهی: مفهوم مشارکت سیاسی». فصلنامة علمی-پژوهشی روششناسی علوم انسانی، 23 (92)، 195-224.
عبادی، احمد و عموسلطانی فروشانی، محمدمهدی. (1402). «فروکاهشگرایی یا نوخاستهگرایی». پژوهشهای فلسفی، 17 (43)، 89-111.
فاضلی، فیروز و تقینژاد رودبنه، فاطمه. (1395). «دیالکتیک دریافتهای شعر «ریرا»». فصلنامة نقد ادبی، (36)، 97-119.
فتحزاده، حسن. (1395). «تقلیل ایدتیک، خاستگاه جدایی هایدگر از هوسرل». پژوهشهای فلسفی، 10(18)، 111- 124.
فرهادپور، مراد. (1380). «فرم». کتاب ماه و ادبیات و فلسفه، (52-53)، 24-35.
فلکی، محمود. (1373). نگاهی به نیما، تهران: مروارید.
گریفیث، رابرت. بی. (1384). «تقلیل علمی؛ دشمنی یا دوستی». ترجمة محمدحسین ملایری. راهبرد، (36)، 341-356.
لنار، ژاک. (1377). «جامعهشناسی آفرینش و جامعهشناسی آثار ادبی». در درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات: مجموعة مقاله، ترجمه و گردآوری محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان، 83-91.
مجتهدی، کریم. (1387). دکارت و فلسفة او، تهران: امیرکبیر.
محمودی، علی. (1386). «تقلیل و تبدیل مفاهیم در ادبیات سیاسی مشروطه». آیین شهریور، (8)، 19-22.
ولک، رنه و وارن، آوستن. (1373). نظریة ادبیات، ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر. تهران: علمی و فرهنگی.
هال، ورنون. (1380). تاریخ کوتاه نقد ادبی، ترجمة مجتبی عبداللهنژاد. مشهد: ترانه.
یوشیج، نیما. (1398). دربارۀ هنر و شعر و شاعری، تدوین سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
یوشیج، نیما. (1399). نامهها، تدوین سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
یوشیج، نیما. (1400). یادداشتهای روزانه، به کوشش شراگیم یوشیج. تهران: مروارید.
Adorno, T.W. (1973). Negative Dialectic, GS 6. (Trans.) E. B. Ashton. London: Routledge. Allen, R .T. (1991). “Reductionism in Education”. Journal of the Canadian Philosophy of Education Society, No 5(1), 20-35. Fang, F. C., & Casadevall, A. (2011). “Reductionistic and holistic science”. Infection and immunity, 79(4), 1401–1404. Honderich, T. (ed.) (1995). The Oxford Companion to Philosophy, Oxford University Press. Nagel, E. (1961). The structure of science: Problems in the logic of scientific explanation, Culumbia University.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 347 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 27 |