
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 804 |
تعداد مقالات | 7,707 |
تعداد مشاهده مقاله | 35,372,781 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,818,942 |
مروری بر روشهای تجزیه پایداری در بهنژادی گیاهی با تاکید بر غلات، 1- رویکردهای ناپارامتری و پارامتری تکمتغیره | ||
تحقیقات غلات | ||
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 54، اردیبهشت 1404، صفحه 85-113 اصل مقاله (525.79 K) | ||
نوع مقاله: مقاله مروری | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.29968.1857 | ||
نویسندگان | ||
نیشتمان عبدی1؛ مونا بردبار2؛ رضا درویشزاده* 3؛ بابک ربیعی4؛ هادی علیپور5؛ سمیه صوفی ملکی6؛ حمید حاتمی ملکی7؛ میترا جباری8 | ||
1محقق پسادکتری، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
2دانشجوی دکتری، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
3استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
4استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
5دانشیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
6دانشآموخته کارشناسی ارشد، انستیتو علوم اعصاب تولوز، تولوز، فرانسه | ||
7دانشیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران | ||
8استادیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه سراوان، سراوان، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه: برهمکنش ژنوتیپ × محیط (GEI; Genotype × Environment Interaction) بهطور قابل توجهی بر عملکرد انواع مختلف ژنوتیپها در شرایط محیطی مختلف تأثیر میگذارد و چالشهایی برای محققان کشاورزی که بر بهبود عملکرد رقمهای زراعی متمرکز هستند، ایجاد میکند. انتخاب و معرفی ژنوتیپها بهعنوان یکی از مراحل کلیدی در برنامههای بهنژادی، بهدلیل تأثیرات ناشی از تنشهای زیستی و غیرزیستی، پیچیده و زمانبر است. یک ژنوتیپ مطلوب، ضمن اینکه باید عملکرد بالایی داشته باشد، در عین حال باید بتواند پایداری خود را در شرایط محیطی مختلف حفظ کند و در حقیقت نباید نوسانات عملکرد زیادی در محیطهای مختلف داشته باشد. این یک مفهوم پویا از پایداری است و به شناسایی ژنوتیپهای مناسب کمک میکند، اما هیچیک از روشهای موجود بهتنهایی نمیتوانند تمامی ابعاد عملکرد را در محیطهای مختلف توضیح دهند. بنابراین، برای انتخاب مؤثر ژنوتیپهای برتر و درک برهمکنش ژنوتیپ × محیط، ضروری است که دادههای چندگانه در آزمایشهای چندمحیطی (METs; Multi-Environment Trials) از جنبههای مختلف پایداری عملکرد مورد بررسی قرار گیرند. در این راستا، روشهای مختلف با دقت بالا برای تجزیه پایداری ژنوتیپها ارائه شده است که میتوان آنها را به دو گروه عمده، شامل روشهای ناپارامتری و پارامتری (تکمتغیره و چندمتغیره) تقسیم کرد. در این مطالعه، کارایی روشهای مختلف ناپارامتری و پارامتری تکمتغیره تجزیه پایداری بهطور جامع با تأکید بر غلات مورد ارزیابی و مقایسه قرار میگیرند. علاوه بر این، مفاهیم بنیادی برهمکنش ژنوتیپ × محیط، دلایل ایجاد، ضرورت و اهمیت مطالعه آن و همچنین نحوه ارزیابی پایداری و عملکرد ژنوتیپها در آزمایشهای چندمحیطی تشریح میشوند. یافتههای تحقیق: نتایج این مطالعه نشان داد که روشهای تحلیل پایداری، شامل روشهای پارامتری مبتنی بر تحلیل رگرسیون و تحلیل واریانس و همچنین روشهای ناپارامتری، هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. بهنظر میرسد که روشهای پارامتری در تحلیل برهمکنش ژنوتیپ × محیط کارایی بیشتری دارند، در حالیکه روشهای ناپارامتری برای تجزیه و تحلیل برهمکنشهای غیرمتقاطع مناسبتر هستند. اندازه نمونه و هدف بهنژادگر از عاملهای مهم و کلیدی در انتخاب نوع روش تجزیه پایداری هستند. برای نمونههای کوچک، روشهای پارامتری برتری محسوسی دارند، اما با افزایش اندازه نمونه مورد مطالعه، کارآیی هر دو روش تقریباً یکسان میشود. بهنظر میرسد که ترکیب این دو نوع شاخص، میتواند در انتخاب ژنوتیپهای برتر و پایدار به محققان بهنژادی کمک کند. نتیجهگیری: در این مطالعه، کارآیی روشهای ناپارامتری و پارامتری تکمتغیره در ارزیابی و سنجش پایداری و عملکرد ژنوتیپها در آزمایشهای چندمحیطی (METs) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. استفاده از روشهای تحلیل پایداری متنوع، به محققان و بهنژادگران این امکان را میدهد که ژنوتیپهای امیدبخش را بر اساس عملکرد و پایداری انتخاب و در افزایش پایداری تولید محصول و امنیت غذایی کمک کنند. | ||
کلیدواژهها | ||
آزمایشهای چندمحیطی (METs)؛ پایداری عملکرد؛ تعامل ژنوتیپ × محیط (GEI)؛ شاخصهای مبتنی بر رگرسیون؛ شاخصهای مبتنی بر تجزیه واریانس | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15 |