پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 796 |
| تعداد مقالات | 7,615 |
| تعداد مشاهده مقاله | 29,035,701 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,670,420 |
تغییرات فیزیولوژیک ژنوتیپ‌های برگزیده گندم (Triticum aestivum L.) بر اساس عملکرد تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی | ||
| تحقیقات غلات | ||
| دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 54، اردیبهشت 1404، صفحه 31-50 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2025.28915.1843 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید صدقیه* 1؛ فریبرز شکاری2؛ امین عباسی3؛ مظفر روستایی4؛ ناصر صباغ نیا2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، ایران | ||
| 2استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاوزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاوزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران | ||
| 4استاد پژوهش، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: امروز تولید گندم به عنوان مهمترین گیاه زراعی جهان، تحت تاثیر تغییرات فزاینده اقلیمی قرار گرفته است. در همین راستا، بررسی عکسالعملهای فیزیولوژیک و زراعی ژنوتیپ‌های مقاوم و حساس گندم به تنش خشکی در شرایط متغیر دیم، در کنار شناسایی ارتباطات موجود میان ویژگی‌های مربوط به مقاومت و حساسیت به شرایط نامساعد دارای اهمیت بسزایی می‌باشد. به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و صفات مرتبط با عملکرد گندم اجرا شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش برای ارزیابی تاثیر وضعیت دیم کامل و آبیاری تکمیلی بر روی فرایندهای بیوشیمیایی و عملکرد گندم نان، در دو ژنوتیپ مقاوم با عملکرد مناسب در شرایط دیم (4 و 33) و دو ژنوتیپ حساس با عملکرد ضعیف در شرایط دیم (30 و 40)، که حاصل نتایج بررسی‌های دو ساله 49 ژنوتیپ این گیاه بودند، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به صورت اسپیلیت پلات با سه تکرار در مزرعه موسسه تحقیقات دیم کشور در مراغه و در سال زراعی 99-1400 اجرا گردید. آبیاری تکمیلی پس از کاشت و در مرحله شکمی انجام پذیرفت. در این بررسی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان، آسیب‌های اکسیداتیو ، ویژگی‌های بیوشیمیایی، عملکرد و اجزای عملکرد، جهت شناسایی تفاوت‌های موجود در ژنوتیپ‌ها، مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها و مقایسات میانگین‌ها نیز به ترتیب با نرم‌افزار SAS و آزمون LSD، در سطح احتمال پنج درصد انجام گردید. یافته‌های پژوهش: ژنوتیپ‌های مورد بررسی، با توجه به درجه حساسیت خود، اختلافات گسترده‌ای را در پاسخ به تنش خشکی با یکدیگر نشان دادند به نحوی که میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان در شرایط دیم بیش‌تر از وضعیت آبیاری تکمیلی بوده که در این میان، ژنوتیپ 4 در شرایط دیم بیش‌ترین فعالیت آنزیمی و کمترین میزان پراکسید هیدروژن و مالون دی‌آلدیید و ژنوتیپ 40 در شرایط آبیاری تکمیلی کمترین فعالیت آنزیمی و بالاترین مقدار این ترکیبات را ثبت کردند. در زمینه پرولین، ژنوتیپ 4 بالاترین مقدار پرولین را در شرایط دیم و ژنوتیپ‌های 30 و 40 کمترین میزان را در وضعیت آبیاری تکمیلی آشکار نمودند. عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های بررسی شده نیز به عنوان برآیندی از تغییرات درونی گیاه، روند مشابهی را در این راستا آشکار ساختند به این صورت که ژنوتیپ‌های 4 و 33 بر خلاف ژنوتیپ‌های 30 و40، در دو جزء شمار سنبله در واحد سطح و شمار دانه در هر سنبله، بیش‌ترین مقادیر را در شرایط آبیاری تکمیلی از آنِ خود ساختند. همچنین، وزن هزار دانه این ژنوتیپ‌ها، هر چند با شیبی کمتر، از روند همسانی برخوردار بود که بررسی تغییرات مقادیر کلروفیل در این ژنوتیپ‌ها و همچنین، فعالیت‌های آنزیماتیک آنها می‌تواند توجیه‌کننده روند مزبور باشد. نتیجه‌گیری: بررسی یافته‌های این پژوهش نشان داد که علی‌رغم تاثیرگذاری تیمارها بر ژنوتیپ‌های مورد بررسی، ژنوتیپ‌های مقاوم به تنش خشکی، با افزایش غلظت پرولین، حفظ ظرفیت کلروفیل و تشدید فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کارکرد بهتری را در شرایط تنش مزبور از خود نشان داده و پیرو آن، از کاهش عملکرد کمتری در این وضعیت برخوردار گردیدند. در واقع، جلوگیری از افزایش پراکسیدهیدروژن و مالون‌دی‌آلدیید در آنها می‌تواند موید و مکمل نتیجه فوق بوده و به برخورداری از عملکرد بالاتر در شرایط متغیر دیم کمک نماید. در این پژوهش، از میان اجزای عملکرد، صفات شمار دانه در سنبله و در مرتبه بعد، تعداد سنبله در واحد سطح، بیش‌ترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند که این مسأله می‌تواند نیاز به تمرکز بیش‌تر بر اجزای فوق را در آزمایش‌های مزرعه‌ای، در راستای دست‌یابی آسان‌تر و سریع‌تر به عملکرد بهینه توجیه نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آسکوربات پراکسیداز؛ پراکسید هیدروژن؛ پرولین؛ تنش خشکی؛ محتوای کلروفیل | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 112 |
||