پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 792 |
| تعداد مقالات | 7,554 |
| تعداد مشاهده مقاله | 24,670,528 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,582,895 |
مبانی نقدِ نقدِ ایدئولوژی و صدق و کذب ایدئولوژی در مثنوی مولانا | ||
| نقد و نظریه ادبی | ||
| مقاله 2، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 19، آذر 1403، صفحه 29-56 اصل مقاله (1.13 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/naqd.2024.28147.2599 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد جواد خدابنده سامانی* 1؛ علی صفایی سنگری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| واژۀ ایده پس از افلاطون به دو معنای «آرمانگرایی» و «معناگرایی» اشاره میکند. اصطلاح ایدئولوژی، از لحاظ گسترۀ معنایی و تفسیری بودن، امروزه یک متن محسوب می شود و مطالعۀ آن را می‌توان در دو رویکرد انتقادی و بی‌طرفانه ( خنثی) تقسیم بندی کرد. مارکس از فیلسوفانی بود که با رویکرد انتقادی، ایدئولوژی را مجموع‌های از اندیشه‌ها می‌دانست که منافع طبقات را بازنمایی میکند. مثنوی به‌عنوان یک متن عرفانی و اجتماعی، ایدئولوژیک است ولی محتوای آن با ایدئولوژی مخالف است و ادعای شاعر آن نقد ایدئولوژی است. مولانا سعی کرده به‌وسیلۀ دیدگاه انتقادی، به نقد ایدئولوژیها بپردازد. در این مقاله با همین دیدگاه، به بررسی مبانی نقدِ نقدِ ایدئولوژی از نظر مولانا و صدق کذب آنها، در مثنوی پرداخته شده است. مولانا با استفاده از مفاهیم و مبانیای چون اصل‌نگری، کلنگری، «موقوف فطام» (بازگیری)، مراتب معرفتی، عقل جزئی و کلّی، قصد دارد تا اهمیت و مبانی نقدِ نقدِ ایدئولوژی را به مخاطبین نشان دهد و با اشاره به صدق و کذب ایدئولوژیها، به خاصیت خودافشاگر و گفتمانی آنها اشاره کند. او معتقد است به‌وسیلۀ «انتظار» و «همت» در نقد (= نقدِ نقدِ ایدئولوژی)، می‌توان به واقعیت نزدیکتر شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مثنوی؛ نقدِ نقد ایدئولوژی؛ مولانا؛ صدق و کذب | ||
| مراجع | ||
|
آخوندزاده، فتحلی. (1351). مقالات، به کوشش باقر مؤمنی. تهران: آوا.
امام جمعه‌زاده، جواد و علی‌نژاد مفرد، مهدی. (1392). «تطابق نظریة هابرماس دربارة رابطة قدرت سیاسی و ایدئولوژی، با جمهوری اسلامی ایران». فصلنامة رهیافت انقلاب اسلامی، 7 (25)، 71- 86.
اعتمادزاده، محمود ( به‌آذین). (1369). بر دریا کنار مثنوی، تهران: جامی.
امنخانی، عیسی و علیمددی، منا. (1398). «مولانا و ایدئولوژیهای معاصر». مجموعه مقالات چهارمین همایش بینالمللی شمس و مولانا، به کوشش محمد نجاری. تهران: آواهیا، 73- 86.
آلتوسر، لویی. (1396). علم و ایدئولوژی، ترجمة مجید مددی. تهران: نیلوفر.
انسار، پییر. ( 1381). ایدوئولوژیها، کشمکشها و قدرت، ترجمة دکتر مجید شریف. تهران: قصیدهسرا.
ایگلتون، تری. (1397). درآمدی بر ایدئولوژی. ترجمة اکبر معصوم بیگی تهران: نشر بان.
ایگلتون، تری. (1399). مارکس، ترجمة اکبر معصوم بیگی. تهران: آگه.
تاجدینی، علی. (1383). قدرت سیاسی در اندیشة مولانا. تهران: روزنامة سلام.
ترابی، علی‌اکبر. (1354). جامعهشناسی و دینامیسم اجتماع، تبریز: نوبل.
خسروی، کمال. (1396). نقد ایدئولوژی، تهران: اختران.
دشتی و محمد؛ متوسل، مژگان و موسوی، طاهره. (1400). «تحلیل انتقادی گفتمان قدرت در مثنوی (بررسی موردی: قصۀ اهل سبا)». شعرپژوهی، 13(1)، 149-178.
راسل، برتراند. (1388) تاریخ فلسفة غرب، ترجمة نجف دریابندری. تهران: پرواز.
رمان، یان. (1400). نظریههای ایدئولوژی؛ قدرتهای بیگانگی و انقیاد، ترجمة مهرداد امامی. تهران: چشمه.
ریکور، پل. (1395). ایدئولوژی، اخلاق و سیاست، ترجمة مجید اخگر. تهران: چشمه.
زرینکوب، عبدالحسین. (1388). سرّ نی (نقد و شر تحلیلی و تطبیقی مثنوی)، تهران: علمی.
زمانی، کریم. (1389). شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر اول. تهران: اطلاعات.
ژیژک، اسلاوی. (1389). عینیت ایدئولوژی، تهران: طرح نو.
سروش، عبدالکریم. (1372). فربهتر از ایدئولوژی، تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1388). غزلیّات شمس تبریزی، ج 1. تهران: سخن.
طبری، احسان. (1395). جنبشهای اجتماعی در ایران. تهران: فردوس.
طهماسبی، فرهاد. (1389). «بازتاب مسائل اجتماعی-فرهنگی در مثنوی مولانا (نگاهی به مثنوی از منظر جامعهشناسی ادبیات». پژوهشنامة ادب حماسی (پژوهشنامة فرهنگ و ادب)، دورة 5-6(9)، 270-280.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1392). «تعامل مولانا جلالالدین بلخی با نهادهای سیاسی قدرت در قونیه». زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، 21(19)، 49- 68.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1395). سبکشناسی (نظریهها، رویکردها و روشها). تهران: سخن.
کاظمخانلو، ناصر. (1394). «قدرت و سیاست در اشعار مولوی». دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی.
کریمی، ایوب. (1390). «بررسی انتقادی و روششناختی نظریة نقد ایدئولوژی اسلاوی ژیژک». پژوهشنامة علوم سیاسی، سال هفتم(1)، 137- 159.
مایرز، تونی (1385). اسلاوی ژیژک، ترجمة احسان نوروزی. تهران: مرکز.
معارف، سید عباس. (1380). نگاهی دوباره به مبادی حکمت انسی، تهران: رایزن.
مگی، برایان. (1386). سرگذشت فلسفه. ترجمة حسن کامشاد. تهران: نی.
منصوری‌بیدکانی، فریبا. (1401). «بررسی ارتباط زبان و ایدئولوژی در مثنوی معنوی مولوی». یازدهمین کنفرانس بینالمللی مطالعات زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ.
یوسفی، غلامحسین. (1388). چشمة روشن (دیداری با شاعران)، تهران: علمی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 142 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 116 |
||