پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,677 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,225,116 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,335,062 |
ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ارقام و توده‌های‌بومی گندم‌نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از شاخص‌های تحمل | ||
| تحقیقات غلات | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2024.26439.1807 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم حسین پور برنج آباد؛ مراد جعفری؛ هادی علی پور* | ||
| گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: تنش خشکی یکی از مخرب‌ترین تنش‌های غیرزیستی موثر بر رشد و نمو گیاهان می-باشد. افزایش جمعیت جهانی، افزایش میزان تقاضای گندم و همچنین دوره‌های خشکسالی، باعث افزایش اهمیت به-نژادی برای تحمل تنش خشکی در گندم نان شده است. کاربرد شاخص‌های گزینش برای تحمل به تنش خشکی، راهکار موثری جهت غربالگری ژنوتیپ‌های متحمل گندم در راستای برنامه‌های به‌نژادی این محصول است. مواد و روش‌ها: این مطالعه در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور- مراغه در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 تحت شرایط نرمال آبیاری و شرایط تنش خشکی به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه بر روی300 ژنوتیپ گندم نان شامل 210 توده بومی و 90 رقم تجاری گندم (15 رقم دیم و 75 رقم آبی؛ از نظر تیپ رشدی 64 رقم بهاره، 15 رقم پاییزه و 11 رقم بینابین) در قالب طرح آلفا لاتیس ساده مورد ارزیابی قرار گرفت. برای شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی و همچنین برای ارزیابی میزان حساسیت یا تحمل ژنوتیپ‌ها به تنش خشکی، شاخص تحمل (TOL)، میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش فرناندز (STI)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HM) و شاخص تحمل به خشکی (DI)، شاخص تنش غیر زیستی (ATI) و شاخص تغییر یافته تحمل تنش MSTI و با استفاده از عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش برای کلیه ژنوتیپ‌ها محاسبه شد. تجزیه واریانس داده‌ها با استفاده از پکیج Agricolae، خوشه‌بندی سلسله مراتبی ژنوتیپ‌های گندم نان با استفاده از پکیج‌های heatmap3، RColorBrewer، dendextend، gplots و colorspace و نمودارهای بای‌پلات با استفاده از پکیچ factoextra و نمودار همبستگی بین صفات و شاخص‌ها با استفاده از پکیج corrplot در نرم‌افزار R4.2.2 ترسیم شدند. همچنین برای افزایش کارایی انتخاب و غربالگری ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی، شاخص SIIG بر مبنای ادغام 12 متغیر مورد بررسی محاسبه گردید. یافته‌های تحقیق: نتایج تجزیه واریانس برای عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل ژنوتیپ×محیط نیز با سطح احتمال 001/0 معنی‌دار بود که نشان‌دهنده تنوع مطلوب در بین ژنوتیپ‌ها و معنی‌دار شدن اثر متقابل بین ژنوتیپ و محیط هم نشان دهنده واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها به تغییر شرایط محیطی است. نتایج تجزیه خوشه‌ای نشان داد که در هر دو سال و همچنین میانگین دو سال، ژنوتیپ‌ها در سه خوشه دسته‌بندی شدند و همچنین نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)، نشان داد که در سال اول، ارقام زراعی Shanghai، Naz، Falat، Bam و توده‌های بومی 626358، 623109 و 621908، طبق داده‌های سال دوم، ارقام زراعیShanghai ، Koohdasht، Karim، Pishgam و توده‌های بومی 628189، 627460 و 627616 و بر اساس میانگین داده‌های دو سال، ارقام زراعی Koohdasht، Karim، Pishgam، Adl، Naz و توده‌های بومی 628189، 627460، 624944 و 627299 ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی بودند. طبق نتایج تجزیه همبستگی مشخص گردید که عملکرد دانه با شاخص‌های SSI و TOL همبستگی منفی نشان داد در حالیکه با سایر شاخص‌ها به ویژه MP، GMP، HM، STI و K2STI همبستگی مثبتی داشت. نتیجه‌گیری: طبق نتایج شاخص‌های تحمل به تنش و همچنین شاخص SIIG، ارقام بهاره و آبی Adl، Nazو Shanghai که از ارقام قدیمی و نیز ارقام بهاره و دیم Karim و Koohdasht که از ارقام جدید گندم کشور هستند و همچنین توده‌های بومی 626358 (با منشأ استان اصفهان) و 621908 (با منشأ اراک) متحمل به خشکی و دارای عملکرد بالایی در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی بودند. نتایج بدست آمده از این تحقیق، اطلاعات ارزشمندی در زمینه گزینش ژنوتیپ‌های متحمل ارائه می‌دهد که می‌توان از این اطلاعات در برنامه‌های به‌نژادی و تولید ارقام جدید با میزان عملکرد بالا بهره برد همچنین از آنها به‌عنوان والدین برای تجزیه و تحلیل ژنتیکی، نقشه‌برداری ژنی و بهبود تحمل به خشکی در گندم استفاده نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تنش آبی؛ ارقام متحمل؛ شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل؛ عملکرد دانه | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 13 |
||