پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 708 |
| تعداد مقالات | 6,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,199,324 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,310,921 |
ارزیابی تنوع ژنتیکی و واکنش ژنوتیپ‌های ذرت (Zea mays L.) تحت تنش کادمیوم | ||
| تحقیقات غلات | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 52، آذر 1402، صفحه 269-283 اصل مقاله (368.79 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22124/cr.2024.25926.1795 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اصغر قادری1؛ نفیسه مهدی‌نژاد* 2؛ رضا درویش زاده* 3؛ براتعلی فاخری4؛ سارا فرخ زاده5 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاوزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاوزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
| 3استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| 4استاد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاوزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
| 5دکتری، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: ففلزات سنگین به‌ویژه کادمیوم (Cd)، با اثرات مضر و سمّیت بالقوه برای گیاهان و انسان، از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی برای گیاهان زراعی مانند ذرت هستند که قادرند منجر به کاهش چشم‌گیر تولید این محصولات در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران شوند. بنابراین، سنجش تنوع ژنتیکی برای تحمل به تنش کادمیوم، به‌عنوان یکی از اصول اساسی سازگاری گیاهان با تنش‌های غیرزیستی، اهمیت زیادی دارد. در این راستا، پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین‌های خالص و هیبریدهای ذرت بر اساس صفات زراعی مهم مرتبط با عملکرد دانه تحت دو شرایط محیطی بدون تنش و تنش کادمیوم انجام شد. نتایج این پژوهش می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های والدینی مناسب برای برنامه‌های به‌نژادی ذرت، به‌منظور توسعه ژنوتیپ‌های پُرمحصول و متحمل به تنش کادمیوم در مناطق آلوده به این فلز سنگین، مفید باشد. مواد و روش‌ها: در این آزمایش، 95 ژنوتیپ ذرت شامل لاین‌های خالص و هیبریدها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به‌صورت گلدانی در فضای باز ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جیرفت در استان کرمان طی دو فصل زراعی (1400-1399 و 1401-1400) انجام شد. به‌منظور ایجاد شرایط تنش، محلول کلرید کادمیوم (CdCl2.2H2O) با غلظت 30 میلی‌گرم در لیتر در دو مرحله مهم از رشد گیاه ذرت، یعنی در مرحله شش برگی (کد 16 در مقیاس زادوکس) و مرحله ظهور اولین گل‌های نر (کد 50 در مقیاس زادوکس)، مورد استفاده قرار گرفت. صفات اندازه‌گیری شده شامل تعداد 24 صفت مختلف فنولوژیک، مورفولوژیک و زراعی بود. گروه‌بندی ژنوتیپ‌های ذرت بر اساس صفات مورد مطالعه با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به‌روش حداقل واریانس وارد (Ward minimum variance) انجام گرفت و به‌منظور تأیید و اعتبارسنجی نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای، از تجزیه تابع تشخیص استفاده شد. یافته‌های تحقیق: نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع ژنتیکی گسترده‌ای بین ژنوتیپ‌های ذرت مورد مطالعه برای اغلب صفات اندازه‌گیری شده به‌ویژه برای عملکرد و اجزای عملکرد تحت هر دو شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم وجود داشت. تجزیه خوشه‌ای، ژنوتیپ‌های ذرت را به چهار گروه مجزا با احتمال صحت 6/91 و 9/97 درصد به‌ترتیب تحت شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم گروه‌بندی کرد. مقایسه میانگین بین چهار گروه به‌دست آمده نشان داد که در شرایط بدون تنش، تعداد 41 و 24 ژنوتیپ به‌ترتیب در گروه‌های سوم و چهارم به‌عنوان ژنوتیپ‌های پُرمحصول این آزمایش بودند. تحت شرایط تنش کادمیوم، 49 ژنوتیپ موجود در گروه‌های دوم و سوم (از جمله ژنوتیپ‌های Ma002، Ma003، Ma004، Ma005 و Ma007) با میانگین بالای عملکرد و اجزای عملکرد به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کادمیوم شناسایی شدند. این ژنوتیپ‌ها عمدتاً دوره‌های فنولوژیک کوتاه تا متوسط داشتند. تعداد 11 ژنوتیپ Ma001)، Ma008، Ma030، Ma033، Ma036، Ma039، Ma042، Ma045، Ma072 وMa089 )، نیز کم‌ترین میانگین را از نظر صفات مهم زراعی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد تحت هر دو شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم نشان دادند. این ژنوتیپ‌ها قادر به تحمل تنش کادمیوم تحت شرایط این آزمایش نبودند و به‌عنوان ژنوتیپ‌های حساس آزمایش شناسایی شدند. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر منجر به شناسایی 40 ژنوتیپ ذرت (از جمله Ma003، Ma005، Ma007، Ma013 و Ma014، Ma015) شد که علاوه بر تولید عملکرد و اجزای عملکرد مطلوب در محیط بدون تنش، متحمل به تنش کادمیوم بودند و عملکرد مطلوبی تحت شرایط تنش نیز نشان دادند. بنابراین، با انتخاب دقیق والدین از میان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کادمیوم و با انجام تلاقی‌های هدف‌مند بین آن‌ها می‌توان با بهره‌برداری از پدیده‌های ژنتیکی از جمله تفکیک متجاورز و هتروزیس، به هیبریدهایی دست یافت که مناسب کشت در محیط‌های دارای تنش کادمیوم باشند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تجزیه خوشه‌ای؛ تجزیه تابع تشخیص؛ تنش غیرزیستی؛ عملکرد دانه؛ فلزات سنگین | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 95 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 19 |
||
